Podczas przygotowania przed lotem musimy sprawdzić charakterystyczne ciężary samolotu. Jest to ważna kwestia zwłaszcza przy dużych samolotach, gdzie waga i punkt środka ciężkości są bardzo istotne. Dlaczego tak się dzieje? Ponieważ np. samolot może wystartować z wagą X, ale już z tą samą wagą nie może wylądować. Dlaczego? Ponieważ np. mógłby uszkodzić swoją strukturę albo pas na lotnisku nie jest zbudowany pod takie obciążenie. Innym istotnym czynnikiem jest również obliczenie optymalnej ilości paliwa (które waży sporo) i ładunku płatnego, czyli takiego, na którym operator może zarobić.
Sama kwestia paliwa w samolocie i jego rozliczania to zupełnie oddzielna historia. W tym wpisie zapoznasz się z informacją jakie są charakterystyczne ciężary samolotu. Poniżej znajdziesz diagram, który ułatwi Ci zrozumienie z czego wynika każdy z nich i co w dany ciężar wliczyć.
Być może trafisz podczas egzaminu ATPL na pytanie dotyczące składowych części któregoś ciężaru lub obliczenia ile możesz zabrać ładunku w danych warunkach. Tego typu zadania są banalnie łatwe. Wszystkie merytoryczne lub obliczeniowe rozwiążesz posługując się poniższym schematem. Być może Tobie również się on przyda. Zacznijmy zatem od początku.
W jakich jednostkach tankuje się paliwo?
Jednostką używaną do przeliczania ilości paliwa w samolotach są kilogramy lub inne jednostki związane z ciężarem. Dlaczego? Odpowiedź na to pytanie jest bardzo prosta. Objętość płynu różni się w zależności od temperatury jaką ten płyn ma, natomiast ciężar pozostaje taki sam. Samolot przebywa w krótkim czasie na różnych lotniskach, w różnych temperaturach, wysoko i nisko, dlatego ważne jest zrobienie dokładnych kalkulacji ilościowych z jak najmniejszą szansą na pomyłkę lub błąd.
Na egzaminie możesz trafić na zadanie do szybkiego przeliczenia jednostek. Tu dla mnie pomocny był poniższy diagram.
Niestety podobno ULC już wprowadził kolejne “usprawnienie” i kalkulator nie jest już dostępny w tej wersji. Ale pamiętaj, ze zawsze możesz mieć przy sobie kalkulator lotniczy, tam też łatwo i szybko możesz przeliczyć niektóre jednostki.
Ale…. mam dla Ciebie dobrą wiadomość. Oczywiście warto wiedzieć jak ilościowo przeliczyć paliwo lub inne jednostki miary, ale na komputerach podczas egzaminu ATPL jest dostępny kalkulator Windows. W kalkulatorze masz możliwość przekonwertowania wszystkich jednostek. Gdy liczy się każda zaoszczędzona sekunda, w sytuacji stresowej, a egzamin bez wątpienia taką sytuacją jest, każda pomoc ma znaczenie.
Wracając do charakterystycznych ciężarów samolotu i co wchodzi w ich skład.
Charakterystyczne ciężary samolotu
Basic Empty Mass (BEM) – jest to ciężar pustego samolotu, ale wliczasz w to również np. paliwo niezużywalne, olej w instalacji, płyn hydrauliczny oraz wyposażeniem wożone na stałe w samolocie (instrumenty kokpitowe, apteczki, dokumentacja pokładowa itp.)
Dry Operating Mass (DOM) – czyli Suchy Ciężar Operacyjny. Tu do BEM dodajesz wyposażenie niezbędne na dany lot, czyli załogę z ich bagażem, catering, wodę, chemikalia łazienkowe itd.
Operating Mass (OM) – to Ciężar Operacyjny – wliczasz tu wszystko co jest niezbędne do wykonania lotu, czyli DOM + Takeoff Fuel (czyli całkowitą ilość paliwa, która jest w samolocie gotowym do startu).
Zero Fuel Mass (ZFM) – Maksymalny ciężar samolotu bez paliwa. Tu liczysz DOM + Traffic Load (Payload), czyli nic innego jak ładunek płatny. Ładunek płatny to ta cześć, za której przewóz operator zarabia, wliczasz w to pasażerów, ich bagaż, cargo.
Dlaczego wartość maksymalnego ciężaru przy zerowej ilości paliwa jest ważna?
Podczas lotu siły działające na samolot powodują, że kadłub próbuje kierować się do dołu, natomiast skrzydła wyginają się do góry. Zbiorniki paliwa w samolocie są umiejscowione w skrzydłach i “dociążają” je, przez co różnica sił jest mniejsza. Ciężar kadłuba w trakcie lotu się nie zmienia. W skrzydłach natomiast paliwa jest coraz mniej. To powoduje, że wygięcie skrzydeł do góry staje się coraz mocniejsze. Granicznym momentem jest ten, w którym w skrzydłach już paliwa więcej nie ma. Wtedy ich zgięcie jest największe. Aby nie doprowadzić do uszkodzeń strukturalnych samolotu i aby użytkowanie maszyny było bezpieczne należy pilnować ciężaru samolotu przy zerowej ilości paliwa (ZFM).
Useful Load (UL) – jest to ciężar ładunku całkowitego, czyli nic innego jak suma ciężaru paliwa znajdującego się w samolocie do startu (Takeoff Fuel) i ciężaru ładunku płatnego (Traffic Load).
Takeoff Mass (TOM) – ciężar samolotu do startu. Jest to Ciężar wynikowy, który jest sumą wszystkich powyższych rzeczy. Jest to ciężar z którym samolot może wystartować.
Taxi Fuel – jest to ilość paliwa zużywanego na kołowanie od miejsca gdzie samolot się uruchamia do progu pasa gdy jest gotowy do startu.
Ramp Weight – jest to maksymalny ciężar przy którym samolot jest dopuszczony do kołowania.
Ponieważ samolot potrafi zużyć pokaźną ilość paliwa na kołowanie czasami może się zdarzyć, że Ramp Weight jest większy niż maksymalny ciężar do startu.
Dzięki diagramowi szybko przeliczysz potrzebną wagę i od razu będziesz wiedzieć co wchodzi w skład którego ciężaru.
Poniżej jeszcze kilka definicji, które są związane z tematem i warto je znać:
- Maximum Taxi Weight (MTW) – maksymalny ciężar samolotu przy jakim dopuszczone jest kołowanie samolotu.
- Maximum Takeoff Weight (MTOW) – maksymalny ciężar przy jakim dopuszczalny jest start samolotu.
- Maximum Landing Weight (MLW) – maksymalny ciężar, przy jakim dopuszczalne jest lądowanie samolotu.
- Takeoff Fuel (TF) – ilość paliwa w samolocie gotowym do startu.
- Trip Fuel (TF) – ilość paliwa w samolocie na przelot.
- Taxi Fuel – ilość paliwa w samolocie zużywana do kołowania do progu pasa.